AURIGANTIUM

AURIGANTIUM

qui ludis Circensibus palmam olim quaerebant, factiones erant variae, de quibus sic Tertullian. de spect. c. 9. Aurigae coloribus idololatriam vestiêrunt, et ab initio duo soli fuêre, albus et russeus. Albus hiemi, ob nives candidas, russeus aestati ob Solis ruborem voti erant: sed postea tam voluptate, quam superstitione provecta russeum alii Marti, alii album Zephyris consecraverunt. Prasinum vero terrae matri, vel verno: Venetum caelo et mari vel autummo. Ita igitur cum primum duae solum eorum factiones essent, Alba et Russea: postea a coloribus viridis, caerulei, coccini albique panni, quô donabantur, nomina acceperunt Prasinae, Venetae, Russeae et Albatae. Domitianus duas alias adiecit, Aurati purpureique panni, teste Suetoniô, c. 7. Sed illae aetatem non tulerunt. Harum prout uni vel alteri Imperatores populusque adhaerebant, ita dividebantur studia, sponsionibusque acriter certabatur: Erantque Principes quidam harum factionum ad reprehensionem usque studiosi: ut Caligula Prasinae; Vitellius Venetae: tum Agitatores ipsos in pretio habuerunt, Caligula Incitatum, Nero Prasinum, Domitianus Passerinum ac Tigrim, Nerva Scorpium, quorum victorias carmine extulit Martialis. Meminit Boculi cuiusdam Asconius, M. Aurelii Dioclis et C. Apuleii Dioclis et P. Pompeii Eusceni ac Fusci veter. Epigrammata. Martialis tres factiones coniungit, l. 14. Epigr.

131.

Si Veneto, Prasinove faves, qui coccina sumis?

Ne fias istâ transfuga veste, vide.

De Prasina seorsim Iuvenalis Sat. 11. v. 195.

Totam hodie Romam Circus capit. et fragor aurem

Percutit, eventum viridis quo colligo panni.

Nec carminibus solum Poetarum celebrari consuevêre victoriae, sed tumulorum quoque cippis auc statuarum elogiis, una cum factionis mentione, aeternitati tradebantur. Habebat porro quaelibet factio suum Procuratorem, ut pratet ex veter. lapide; Q. Rapidio. Q. F. Lempsepuillio. Procuratori. Dromi. Factionis. Venetae. Q. Rapidius. Xenodotus. Et Rapida. Iuventina. Par. Fecere. Suum item Medicum, de quo sic Marmor vetustum: M. Vipsanio. Fulloni. Tentori. Aurigatori. M. Vipsanio. Mignioni. Viatori. M. Vipsanio. Quartin. Succondatori. M. Vipsanius. Medicus. Factionis. Venetae. Oll. 4. D. D. etc. Sed postquam Iustiniani Imperatoris temporibus, ex Prasinae et Venetae factionum contentione, seditione ortâ, horribilis hominum strages edita et 40. fere eorum milia trucidata essent, quod ex Zonara transcripsit Cuspinianus: nomina factionum abolita sunt, et quadrigarum haec ambitiosa vanitas ceslavit. Magistrauts, qui hisce ludis praeerat, Praetor videl. aut Dictator, ob hoc ipsum creatus, mappâ aurigis signum solebat dare cursus: tum sonô tubae equos e carceribus emissos, ut cuique sponsio aut votum, hortamine sublatisque in altum vocibus prosequebantur: unde et Circus clamosus appellari consuevit. Sed plura de his vide apud Arnobium adv. Gentes i. ult. ubi Aurigarum in circo Romano certamen, velut pencillô depingit, et Stewechium ceterosque ad eum, it. Sstewechium ad Vegetium l. 2. c. 24. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 5. Thom. Dempster. Paralipom. in illud etc. Addam saltem, de factionibus Circi, carmen Corippi l. 1. num. 17.

Aurigas totidem, totidem posuêre colores,

Ut sunt aestivis Brumalia frigora flammis:

Nam viridis vernis campus ceu concolor herbis.

Pinguis oliva comis, luxu nemus omne virescit;

Aestatis roseus rubrâ sic veste refulget.

Ut nonnulla rubent ardenti poma colore

Autumni ventus ferrugine dives et ostrô, Maturas uvas, maturas signat olivas.

Aequiparans candore nives hiemisque pruinas

Albicolor socia viridi coniungitur uva.

Desponsionibus, quae vel pecuniâ, vel annulis depositis, fiebant, sic Ovid. de arte amandi l. 1. v. 167.

---- ---- Tangitque manum, poscitque libellum,

Et quaerit posito pignore, vincat uter, etc.

Nec losu hîc est omittendus Aurigarum, qui in primo temone erat. Et quidem olim ad currum iungebantur quatuor equi, ut omnes conquaternati aequatâ fronte procederent, subsequentibus binis iugalibus, cum hodie bini funales iuncti praecedant, subsequentibus iugalibus: atque tum quatuor illos equos sic coniungebant, ut duplici temone equis interiectô perpetuum iugum omnibus coniceretur. Primus Clisthenes Sicyonius, ratione hâc immutatâ unô temone currum fecit, ac medios tantum duos iugo iunxit, eisque singulis ab utraque parte adiunxit lorô vinctos, uti docet Salmas. ad Solin. p. 897. Ab Aurigis phrasis orta, versis pannis agitare; quod deillis proprie dicebatur, quum ab unius factionis panno ad alium transierant: ut puta, si Veneti panni agitator cum coccino panno agitâsset. Vide ibid. p. seqq. ubi tota Veterum Aurigandi ratio accurate exhibetur. Sed et addam hîc quaedam, de Aurigarum aurum postulandi more, qui indigitatur Iul. Capitolino in Vero Imperat. c. 6. ubi de Volucri equo eius, In huius equi gratiam primum caeperunt equi (l. equis) aurei vel bravia (pro et bravia) postulari. In tanto autem equus ille honore fuit, ut ei a populo prasinianorum saepe modius aureorum postularetur. Eundem et Dio aperit in Caracallo, ubi de eius aurigationibus loquitur: Α᾿γωνοθέτην ἢ τῶ ἐξελευθέρων τινά, ἢ τῶ ἀλλων τῶ πλουσίων ἐκαθιζεν, ἵνα καὶ εν τούτῳ ἀναλίοκηται, προσεκυν´ει τε αὐτοὺς κάτωθεν τῇ μάςτιγι καὶ χρυσοῦς, ἅςπερ τις τῶ ταπεινοτάτων ᾔτει. In his enim verbis significat Caracallum aurigae habitu, manu flagellum tenentem ex inferiori parte adorâsse agonothetas et postulâsse aurum. Hoc enim est τῇ μάςτιγι προοκυνεῖν, flagellô ori admotô sic adorare, quod alii solâ manu labris admotâ faciebant. At Aurigae numquam sine flagello; qui proin, quum adorare vellent, illud ori admovebant. Κάτωθεν addit, i. e. ex inferiori loco, cum agonothetae in superiori essent. Idem de Abito, ἐθεωντό τε αὐτὸν καὶ ἁρματηλατουν̑τα καὶ χρυσοῦς ὥςπ ερ τινὰ τῶ ταπεινοτάτων αἰτουν̑τα, τούς τε Α᾿γωνοθέτας καὶ ςτρατιῶτας προοκυνοῦντα, Videbantque eum et aurigantem et aureos, velut unum ex vilissimis postulantem, atque Agonothetas militesque adorantem. Vide Casaubon. et Salmas. ad Capitolin. loc. cit.